Case study CFF Maestricht (Dutch)

CFF Maestricht is een zeer persoonlijk script font, handgemaakt van het handschrift van de Maastrichtse filmmaker Jean-Paul Toonen. Zijn handschrift is zeer dynamisch, artistiek en een smaakvolle mix tussen een roman en italic stijl. Perfect voor elegante en mooie designs.
CFF Maestricht is ons gemeenschappelijk geschenk aan de prachtige stad Maastricht.

Jean-Paul is een filmmaker uit Maastricht die zijn handschrift in 1992 introduceerde. Tegelijkertijd schreef Maastricht zelf geschiedenis. Het Europese Verdrag (ook Verdrag van Maastricht genoemd) en zijn ondertekenaars inspireerden Jean-Paul om zijn handschrift te ontwerpen. ‘Maestricht’ is zijn handschrift dat oorspronkelijk geschreven is met de iconische Montblanc Meisterstück 149 vulpen.

René Verkaart is type director van Characters Font Foundry, een creatieve Nederlandse font foundry. CFF heeft een bureau in Maastricht, Nederland, en Düsseldorf, Duitsland. Hij heeft van de handgeschreven teksten een digitaal, smart, levend font gemaakt.

Het verhaal van Jean-Paul Toonen

Al tijdens zijn opleiding landschapsdesign experimenteerde Jean-Paul Toonen met zijn handschrift, omdat het maken van leesbare bijschriften op ontwerptekeningen tijdrovend werk was en hij weinig zin had om te prutsen met lettermalletjes en afwrijfletters.
Landschapsdesigners werken vaak met schetsjes, verklarende teksten en notities over textuur, maatvoering, ruimte en kleur. Een handschrift dat gebruikt wordt voor landschapsplannen en ontwerpen voor uitvoering, moet voldoen aan de hoogst denkbare leesbaarheid. De plannenmaker kan zich niet veroorloven dat een aannemer zijn gekriebel onjuist interpreteert.

Dat leidde tot een gedisciplineerd en bewerkelijk handschrift. Door de jaren heen kreeg het steeds meer gestroomlijnde vastheid, maar behield haar oorspronkelijke karakter. Zeker toen Jean-Paul het vak van landschapsinrichter verruilde voor filmmaker. Een communicatievak met snelheid, waar zijn handschrift zich vlot bij aanpaste.

In zijn omvangrijke boekenkast staan meer dan twee strekkende meter allerlei notitieboekjes, die de afgelopen 30 jaar bewaard bleven. Daarin vind je een heleboel schetsjes, maar vooral handgeschreven teksten, haastig met vulpen aan het papier toevertrouwd. Al zeker 25 jaar gaat een Montblanc Meisterstück 149 onafscheidelijk mee op reis, door wereldsteden maar ook in zijn geboortestad Maastricht.

Langzaam schrijven

Jean-Paul ziet zijn handschrift als middel om schrijvend te bezinnen. “Wie met gepaste traagheid schrijft, zal zijn woorden beter kiezen” aldus Jean-Paul Toonen. “Omdat er gedurende het bewerkelijke neerschrijven van de woorden en hun letters nagedacht kan worden, hoe de brief te vervolgen.”
Het is niet voor niets dat in veel Aziatische talen het schrijven tot kunst is verheven. Elk karakter vergt zowel ambachtelijke als artistieke aandacht en kan alleen tot stand komen met volle aandacht en toewijding.

“Wie met gepaste traagheid schrijft, zal zijn woorden beter kiezen, omdat er gedurende het bewerkelijke neerschrijven van de woorden en hun letters nagedacht kan worden, hoe de brief te vervolgen.”

Schrijven in de basisschool

Toonen zegt: “Eigenlijk zouden we in het basisonderwijs veel meer aandacht mogen besteden aan tekenen en schrijvend tekenen. Het zou onze kinderen doen beseffen dat de vaardigheid van bedachtzaam schrijven een bijzonder geschenk is, in plaats van een kwelling. En dat onze woorden pas op waarde worden geschat, als ze helder en foutloos geschreven zijn. Ik vind het juist daarom zo geweldig René de fonts CFF SidB (Schrijven in de Basisschool) voor de Nederlandse, en CFF Plantyn voor de Belgische landelijke onderwijs uitgevers gemaakt heeft. Beide fonts zijn met veel liefde gemaakt zodat kinderen kunnen leren schrijven.”

Waar onze reis begon

Jean-Paul Toonen en ik treffen elkaar regelmatig om bij te praten en ideeën en nieuwtjes uit te wisselen. Zo ook deze zonnige dag. We troffen elkaar in een café in Maastricht, dronken koffie en aten een broodje. Plotseling legde Jean-Paul een envelop op tafel. Op de envelop stonden drie regels geschreven die me magisch aantrokken. Ik was meteen verkocht. Hier begint onze geweldige gemeenschappelijke reis om van zijn handschrift een custom font te maken.

Het handschrift van Jean-Paul is betoverend, intrigerend en onvergetelijk. Met zijn temperamentvolle uithalen en de mix van rechtopstaande en italic lettertekens, is het een ware eye-catcher. Mensen die Jean-Paul kennen zijn gefascineerd door zijn handschrift waardoor hij regelmatig uitnodigingen, lofredes en andere belangrijke teksten moet schrijven voor vrienden of cliënten.

De teksten zijn oorspronkelijk geschreven met de iconische vulpen Meisterstück 149 van Mont Blanc, Wenen. Dat is een diep zwarte kostbare vulpen, met goud bedekte details, overgoten door het witte sterembleem en afgewerkt met een handgemaakte gouden rand. De Meisterstück evolueerde zich tot Montblanc’s design icoon.

Jean-Paul vult zijn pen met Montblanc Midnight Blue inkt of mixt zelf een mengsel van zwart en blauw, om een duurzame diepblauwe kleur te verkrijgen. Zijn notitieboekjes koopt hij bij Papier Plus in Parijs. Of hij bestelt de fraaie Japanse Midori notebooks in London.

Digitaliseren van het handschrift

Het digitaliseren van het handschrift is een belangrijk keuze moment. Drie parameters zijn bepalend voor het eindresultaat:

1. Het karakter van het handschrift: Welk niveau aan details moet behouden blijven zodat het geen zwak aftreksel wordt van het origineel?
2. De detaillering van de pen en het papier: Hoeveel details moeten behouden blijven en zul je die in het uiteindelijke digitale font überhaupt nog zien?
3. De omvang van het font bestand: Lettertekens met enorm veel ankerpunten maken het font soms onwerkbaar in de grafische programma’s.

Wij hebben gekozen voor een low-tech digitalisering aanpak omdat we van mening zijn dat het karakter van het handschrift het belangrijkst is en niet zo zeer de textuur van de pen en het papier. Hierdoor heeft het font voldoende details en karakter behouden en is het een lichtgewicht onder de handschrift fonts.

Zorgvuldig orchestreren van het font

Het handschrift ziet er onregelmatig uit, maar als je zorgvuldig kijkt dan is het dat niet. Het heeft ritme en beweging, maar bepaalde letter combinaties zijn consistent genoeg om als ruggengraat van het font te fungeren. Het is niet de vorm van de letters, maar de rangschikking van de woorden die de tekst laten knallen.

Door zorgvuldig de letters met de juiste vorm te kiezen, konden we een digitale versie maken die bijna identiek is aan het originele handschrift, maar toch als font goed werkt, zegt René Verkaart. Hierdoor konden we de vloeiende bewegingen, eigenzinnigheid en originaliteit van het handschrift conserveren. We konden bepaalde letters met elkaar verbinden, die ook goed werken in andere combinaties. De alternatieve letters, swashes en finals laten het font werkelijk tot leven komen en laten het realistisch werken. Het was een enorme opgave, maar we zijn trots dat het ons gelukt is.

Ons font voor de stad Maastricht

Je kunt maar één keer in je leven je eigen handschrift uitbrengen. Daarom ondersteunt Jean-Paul René met zoveel mogelijk letter variaties.Al de inspanning geeft een goed gevoel, en is ten gunste van iedereen die iets moois wil maken met dit lettertype. En hij noemt het de ‘Maestricht’, omdat zijn verbondenheid met die stad vele lijntjes kent. Hij runt zijn film studio T36, organiseert TEDxMaastricht en is betrokken bij lokale buurt en school-initiatieven. Maar hij kiest vooral voor de naam Maestricht omdat deze stad – wereldberoemd vanwege het Europees Verdrag, violist André Rieu en de geschiedenis die teruggaat tot de 12e eeuw – nog helemaal geen eigen handschrift heeft. Tot nu!

Maastricht kent archieven vol manuscripten, opgeslagen in het Regionaal Historisch Centrum Limburg aan de Pieterstraat. Soms prachtige verslagen van rechtzaken, tot in detail opgetekend door juristen. Meestal historische documenten van Maastricht en de regio Limburg. Er is van alles bewaard gebleven uit de tijd dat schrijven nog iets heel bijzonders was. Wat er van dit huidige digitale tijdperk bewaard zal blijven, is onzeker. Voor Jean-Paul een goede reden om vast te houden aan zijn vulpen en donkerblauwe inkt voor al zijn persoonlijke aantekeningen en brieven. Daarnaast is de Montblanc Meisterstück een plezier voor het leven.

Artikel in krant De Limburger

Woensdag 27 september stonden we met ons lettertype in de krant De Limburger. Het artikel werd geschreven door journalist Ronald Colée, de foto geschoten door fotograaf Ermindo Armino.

Mijn samenwerking met René was uniek. Hij verwerkte mijn persoonlijke handschrift tot een digitaal font, alsof een chirurg mij een bionische arm gaf. Wat mij opviel: René is altijd positief geluimd. Omdat hij doet wat hem ligt. Zijn talent, zijn fascinatie en vaardigheden liggen in één lijn. En dat maakt René tot een ervaren professional die energie laat ontstaan uit samenwerking. Het ontwikkelen van mijn font – de CFF Maestricht – was een ingewikkeld proces, waarbij de inzet van ons beiden op de proef werd gesteld. Maar daar heb ik uitsluitend plezier aan beleefd. René is erg precies en laat niets over aan improvisatie. En neemt elke stap in het proces serieus. En zo moet dat in zijn vak ook zijn. Een man met smaak, inzet, ervaring en ideeën.
Jean-Paul Toonen

We hopen dat u van ons font CFF Maestricht geniet, gedrukt in donkerblauw op uitnodigingen, diploma’s en manuscripten. Maar bij voorkeur op tekeningen en kaarten, in ontwerpen en concepten. Zoals de Maestricht oorspronkelijk ook ontstaan is.
Jean-Paul Toonen & René Verkaart

Koop CFF Maestricht

Koop CFF Maestricht direct bij ons, of via één van onze internationale wederverkopers.

Uw eigen custom lettertype

In een wereld die explodeert door merken en luide reclame geluiden, zetten bedrijven alles op alles om op te vallen en uniek te zijn. Een custom lettertype is een krachtig visueel instrument om een bedrijf of merk effectief te positioneren. Ze zijn afgestemd op de behoeften van bedrijven, en kunnen zelfs op lange termijn geld besparen. Het is niet langer uitsluitend beschikbaar voor de multinationals, maar kan ook op kleinere schaal voor de MKB bedrijven gedaan worden.

Characters Font Foundry biedt creatieve en zeer onderscheidende custom lettertypes die uw bedrijf een concurrentievoordeel geven.

Neem contact op voor meer informatie over onze Custom Type Services en prijzen.